Kovid-19 sahne sanatlarını olumsuz etkiledi, müzeciliği sanal ortama taşıdı

Türkiye’de 2020 Mart’ında görülmeye baÅŸlanılan Kovid-19 nedeniyle Devlet Opera ve Balesi, Devlet Tiyatroları (DT), CumhurbaÅŸkanlığı Senfoni Orkestrası (CSO) ve Bakanlığa baÄŸlı korolar ile bölge orkestraları perdelerini kapatmak zorunda kaldı.Sezona 1 Eylül Salı günü 17 yeni oyunla baÅŸlayan ancak Kovid-19 salgını nedeniyle 14 Mart–1 Temmuz tarihleri arasında perdelerini kapatmak zorunda kalan DT, bu süreç öncesinde 92’si yerli, 83’ü çeviri olmak üzere toplam 175 oyun sahneledi ve 2 bin 655 temsil gerçekleÅŸtirdi.DT, yaz aylarındaki projeleriyle salgın sürecinde de sanatseverleri yalnız bırakmadı. ‘Kamyon Çocuk Tiyatrosu’ ve ‘Açık Hava Tiyatro Oyunları’ projeleriyle 1 Temmuz’dan 1 Eylül’e kadar hem yetiÅŸkin hem de çocuk oyunları tiyatro severler için sahnelendi. 30 Haziran’da yola çıkan Kamyon Çocuk Tiyatrosu 23 il, 38 ilçede 62 temsil gerçekleÅŸtirerek 11 bin 106 çocukla buluÅŸtu.Opera festivalleri Kovid önlemleriyle devam ettiSalgın öncesinde, Devlet Opera ve Balesince (DOB) tarihin sıfır noktası olarak deÄŸerlendirilen, 12 bin yıllık geçmiÅŸe sahip Göbeklitepe’nin kültürel mirasının, dünyaya tanıtılmasına sanatla katkıda bulunmak amacıyla ‘2019 Göbeklitepe Yılı’ etkinlikleri kapsamında Türkçe olarak seslendirilen ‘Göbeklitepe- Mabedin Hüznü’ epik operası ilk kez sahnelendi.Congresium’da 20 Åžubat 2020’de Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’un katılımıyla gerçekleÅŸen ‘Göbeklitepe Operası’, opera ve balenin iç içe geçtiÄŸi büyük bir sahne ÅŸovuyla sanatseverlerin karşısına çıktı ve izleyenlerden büyük beÄŸeni kazandı.Salgın nedeniyle mart ayında perdelerini kapatan DOB, yaz aylarında sıkı önlemler altında EskiÅŸehir, Efes, Aspendos Opera ve Bale festivalleri, Ä°stanbul Opera Festivali ve Bodrum Kaleiçi Etkinlikleri’nde yer aldı. DOB, bu dönemde ulusal ve uluslararası festivallerde 21 temsil gerçekleÅŸtirerek 8 bin 763 seyirciye ulaÅŸtı.Eylül ayında koronavirüs tedbirleri altında kapıları tekrar açılan DOB, eserlerini az sayıda sanatçıyla da olsa sanatseverlerle buluÅŸturdu.Seyirciden uzak kalan tiyatro ve sinemalara devlet el uzattıSinema iÅŸletmecileri, Kovid-19 nedeniyle bu yıl yapımcıların yerli ve yabancı filmlerde gösterim tarihlerini ertelemesi ve AVM’lerdeki sinema salonlarının kiralarını ödeyememeleri üzerine salonlarını kapatmak zorunda kaldı.Mart ayında kapatılan salonlar aÄŸustos ayında açılsa da bu durum uzun sürmedi ve kasım ayında sinema salonu sahipleri, ayakta kalmakta zorlandıklarından seyircileriyle buluÅŸamayacaklarını bildirdi.Kültür ve Turizm Bakanlığı, sinema sektörüne aktarılan destekleri 2020 yılında herhangi bir aksamaya uÄŸratmadan yürüttü.Bakanlık, Kovid-19’un yol açtığı olumsuz ekonomik koÅŸullar yüzünden ayakta durmakta zorlanan zincir sinema salonları haricindeki sinema salonlarına ‘Yerli Film Gösterim DesteÄŸi’ adı altında 15 milyonluk destek paketi vereceÄŸini duyurdu.2020’de sinema sektöründeki 234 projeye 46 milyon 428 bin lira destek saÄŸlandı. Böylece 2019 yılı ile karşılaÅŸtırıldığında sektöre verilen destek yüzde 22 oranında artırıldı. Ayrıca 2020 yılı Kasım ayı itibarıyla 9’u yurt dışı, 67’si yurt içi olmak üzere toplam 76 sinema etkinliÄŸine 24 milyon 715 bin lira destek verildi.Bu desteÄŸin 18 milyon 255 bin liralık kısmı, doÄŸrudan sinema alanında faaliyet gösteren meslek birliklerine ve kuruluÅŸlarına aktarıldı.Öte yandan, kongre, konferans, seminer, konser, fuar ve lunapark giriÅŸ ücretleri KDV oranları, yıl sonuna kadar yüzde 8’e indirildi. Sinema, tiyatro, opera, operet, bale, müze giriÅŸ ücretleri KDV oranları, yıl sonuna kadar yüzde 1’e indirildi.Bakanlık tarafından özel tiyatrolara verilen destek 2020-2021 sezonu için koronavirüs koÅŸulları da göz önüne alınıp yaklaşık üç buçuk kat arttırılarak 21,5 milyon liraya çıkarıldı.Özel tiyatro salonlarını desteklemek için salon desteÄŸi anlamında, özel tiyatroların ‘Kültür Yatırım ve GiriÅŸim Belgesi’ alması kolaylaÅŸtırıldı.Belgeyle iÅŸletme aÅŸamasında 7 yıl boyunca yüzde 25 oranında sigorta primi, iÅŸveren payı ve gelir vergisi stopaj indirimi, 5 yıl boyunca doÄŸalgaz ve elektrik tüketiminde yüzde 20 indirim ve su tüketiminde de bulunduÄŸu bölgenin en düşük tarifesinden ücretlendirilme avantajı saÄŸlandı.Bakanlığa ait kültür merkezleri ve Devlet Tiyatrolarının salonları sembolik ücretler karşılığında özel tiyatroların kullanımına sunuldu.Bakanlık fikri mülkiyet sisteminin güçlendirilmesi ile kültürel ve sanatsal faaliyetlerin yürütülmesine yönelik 2020 yılı Ocak-Ekim döneminde projelere ve meslek birliklerine toplam 60 milyon lira destek saÄŸladı.CSO yeni akustik dev salonuyla seyircilerini karşıladı28 yıldır bitmesi beklenen salon, 3 Aralık 2020 tarihinde CumhurbaÅŸkanı Recep Tayyip ErdoÄŸan ve eÅŸi Emine ErdoÄŸan’ın katıldığı büyük bir konser programıyla açıldı.Yeni CumhurbaÅŸkanlığı Senfoni Orkestrası binasının 2023 koltuk kapasiteli Büyük Salonu ve 500 koltuk kapasiteli Mavi Salonu ile 600 kiÅŸilik Tarihi CSO Salonu, sergi mekanı ve açık hava alanlarından oluÅŸan müzik kampüsü, ilerleyen günlerde seçkin eserlerin seslendirileceÄŸi konser programları ile sanatseverleri ağırlayacak.Ãœlkenin dört bir yanında arkeolojik kazılar devam etti2020 yılında Kovid-19 salgınına yönelik tedbirlere raÄŸmen arkeolojik kazı ve yüzey araÅŸtırması sayısı 500’ü aÅŸtı. 2019 yılında baÅŸlatılan 12 aylık kazı programına dahil olan kazı baÅŸkanlığı sayısı bu yıl 3 kat artırılarak 20’den 62’ye çıkarıldı.Bu yıl Türkiye’nin bütün antik kentlerinde Kovid-19’a raÄŸmen çalışmalar aralıksız sürdü ve binlerce eser gün yüzüne çıktı. Bunlar birisi de Karabük’ün Ezkipazar ilçesindeki Hadrianaupolis Antik Kenti’nde ulaşılan bir mezardan bulundu.Geç Kalkolitik, Roma ve Erken Bizans dönemlerinde yerleÅŸim yeri olarak kullanıldığı tahmin edilen ve ortaya çıkarılan mozaikleri dolayısıyla ‘Karadeniz’in Zeugması’ olarak bilinen antik kentte 1800 yıllık ölü hediyeleri ve bir kadına ait olduÄŸu düşünülen mezarların içinden kandil, tıp aleti, yüzük, ayna ve kaşık uçlu bir sonda çıktı.Zonguldak’ın Çaycuma ilçesindeki Tieion Antik Kenti’nde yürütülen kazı çalışmalarında Friglere ait Runik alfabesi yazılarının yanı sıra antik mimarlıkta kullanılan bir baÅŸlık türü olan ‘Dor’ baÅŸlıkları; Karaman’ın Ermenek ilçesinde üç bölgede yapılan arkeolojik kazılarında onlarca kaya mezarı, Roma dönemine ait sarnıç ve kale surları; Burdur’un Gölhisar ilçesindeki ‘Gladyatörler ÅŸehri’ olarak bilinen Kibyra Antik Kenti’nde, Roma dönemine ait tanrı heykelleri bu sene ortaya çıkarılan eserlerden sadece birkaçı olarak tarihe geçti.Ä°talya’dan Lidya yazıtı, Amerika’dan KybeleKültür varlıklarıyla ilgili çalışmalar sadece yeni keÅŸfedilen alanlarla sınırlı kalmadı. Bu topraklara ait olan ancak vaktiyle yurt dışına çıkarıldığı tespit edilen kültür varlıklarının Türkiye’ye iadesine yönelik çalışmalar, Bakanlık tarafından, çoÄŸunlukla diplomatik giriÅŸimler, gerekli olduÄŸu hallerde ise hukuk yoluna baÅŸvurulması suretiyle sürdürüldü.Bu yıl, Ä°ngiltere’den iadesi saÄŸlanan Isparta Kökenli Lahit Parçası ve Tunç BoÄŸa Araba Modeli’ni ve Ä°talya’dan iadesi saÄŸlanan Lidya Yazıtı yurda döndü.Tarih öncesi dönemlerde bolluÄŸun ve bereketin sembolü, koruyucusu olduÄŸuna inanılan ‘ana tanrıça’ Kybele heykeli de Amerika’dan getirilerek, yaklaşık 50 yıl sonra 12 Aralık’ta doÄŸduÄŸu topraklara kavuÅŸtu ve Ä°stanbul Arkeoloji Müzesi’nde sergilenmeye baÅŸlandı.Kültür varlıklarının yurt dışından iadesinin saÄŸlanarak ait oldukları topraklara getirilmesi çalışmalarının yanı sıra yurt içinde de kültür varlığı kaçakçılığının önlenmesi ve kaçak kazıların engellenmesine yönelik olarak Mart 2020’de Kaçakçılıkla Mücadele Dairesi BaÅŸkanlığı kuruldu ve bu alanda çalışan uzman sayısı 3 kat artırıldı.Kovid müzeciliÄŸe engel tanımadıBu yıl yeni müzeler açıldı, mevcut müzelerde yenileme çalışmaları devam etti. Türkiye’de bir ilk gerçekleÅŸtirilerek, dünyanın en büyük havaalanı müzesi olan bin metrekarelik Ä°stanbul Havalimanı Müzesi 17 Temmuz 2020’de ziyarete açıldı.Ankara Resim ve Heykel Müzesinin restorasyon ve teÅŸhir-tanzim çalışmalarında sona gelindi ve 27 Aralık’ta ziyaret açılması bekleniyor.Kültür ve Turizm Bakanlığı, ‘BeyoÄŸlu Kültür Yolu Projesi’ni, GalataPort’tan baÅŸlayıp Galata Kulesi, Galata Mevlevihanesi, Tarık Zafer Tunaya Kültür Merkezi, Garibaldi Sahnesi, Mısır Apartmanı M.Akif Evi, Atlas Sinema Müzesi, Taksim Sahne, Taksim Camii Ä°slam Eserleri Kültür Merkezi’nin ardından Atatürk Kültür Merkezi’nde sona erecek bir gezi güzergahı projesi olarak hayata geçirdi.Rota üzerindeki Tarık Zafer Tunaya Kültür Merkezi’nin açılışı 7 Haziran’da yapıldı. Cenevizlilerden Osmanlı’ya tarihin derin izlerini günümüze yansıtan dünyanın en eski kulelerinden Galata Kulesi’nin restorasyonu tamamlanarak 6 Ekim’de hizmete açıldı.Galata Kulesi açılış tarihinden bugüne kadar yoÄŸun ilgi gördü ve çok sayıda yerli ve yabancı misafir tarafından ziyaret edildi.2000 yılında UNESCO Dünya Kültür Mirası Geçici Listesi’ne alınan Trabzon’un özel deÄŸerlerinden Sümela Manastırı’ndaki çalışmaların birinci etabı 25 Mayıs 2019’da, ikinci etabı da 28 Temmuz 2020’de tamamlandı. Bu çalışmaların ardından Sümela Manastırı yoÄŸun ziyaretçi aldı.Somut Olmayan Kültürel Miras alanında UNESCO’ya en çok unsur kaydettiren ilk 5 ülke arasında yer alan Türkiye, 2020 yılı Aralık ayında ‘Minyatür Sanatı’ ve ‘Geleneksel Zeka ve Strateji Oyunu: Mangala’ unsurlarının kaydedilmesiyle UNESCO’ya kayıtlı unsur sayısı 20’ye ulaÅŸtı.Kültür ve Turizm Bakanlığınca, müze ve ören yerlerinin 3 boyutlu gerçek modellerinin internet üzerinden gezilebilmesi ve kültürel mirasın sanal ortamda da tanıtılması amacıyla ücretsiz hizmete sunulan ‘www.sanalmuze.gov.tr’ sitesi eriÅŸime açıldı. Ãœlkedeki 33 müze sanatseverlere sanal ortamda sunuldu ve 11,5 milyon ziyaretçiye ulaÅŸtı.2020’de yaÅŸama ve sevenlerine veda eden kültür ve sanat insanları da olduKovid-19 ile zorlu bir yıl olan 2020’de pek çok ünlü sanat ismi de hayata veda etti. Tiyatro ve sinema sanatçısı AyÅŸegül Atik, kanser tedavisi gördüğü hastanede 9 Haziran’da hayatını kaybetti.Çok sesli müziÄŸin duayen ismi Timur Selçuk, 6 Kasım’da 74 yaşında aramızdan ayrıldı. Oyuncu Devrim Parscan, 24 Kasım’da 83 yaşında Ä°stanbul’da yaÅŸlılığa baÄŸlı hastalıklar nedeniyle vefat etti. Åžarkı sözü yazarı ve ÅŸarkıcı, oyuncu Recep AktuÄŸ, 65 yaşında hayata veda etti.Tiyatro ve dizi oyuncusu Haldun Boysan 31 AÄŸustos’ta NevÅŸehir’de dizi setinde geçirdiÄŸi kalp krizi sonucu, tiyatro ve sinema oyuncusu Jale Aylanç ise 7 Temmuz’da kalp krizi nedeniyle yaÅŸamını kaybetti.Türkiye’de klasik müziÄŸin geliÅŸmesine katkı sunan CSO emekli baÅŸkemancısı Oktay Dalaysel 28 Kasım’da, CSO emekli klarnet sanatçısı Bülent Civelek 24 Eylül’de ebediyete uÄŸurlandı.

Bir önceki yazımız olan Sanayinin gelişmesine yönelik istişareler yapıldı başlıklı makalemizde Çevre ve Şehircilik İl Müdürü, Ekonomi ve Eskişehir hakkında bilgiler verilmektedir.